Aditzak
Gunea: | Santurtziko Udal Euskaltegia |
Ikastaroa: | B2 maila |
Liburua: | Aditzak |
Nork inprimatua: | Gonbidatua |
Data: | Saturday, 2024(e)ko Decemberren 21(e)an, 19:22(e)tan |
Deskribapena
Hemen aditzak lantzeko teoria eta praktika izango duzu
1. Sarrera
Birpasa egiteko ariketak:
2. Aditz konposatuak
Hay algunos verbos en euskera que están formados de más de una palabra (NAHI IZAN; BEHAR IZAN... y tienen una forma especial de conjugarse. A continuación vamos a ver los que nos saldrán con más frecuencia, pero ten en cuenta que son muchos más.
BEHAR IZAN (necesitar, tener que) |
|
NAHI IZAN (querer) |
|
BALIO IZAN (valer, costar) |
|
AHAL IZAN (poder) |
|
EZIN IZAN (no poder) |
|
BIZI IZAN (vivir) |
ORAINALDIA
Van acompañados del auxiliar ukan:
Behar: zer behar duzu? (¿Qué necesitas); joan behar dut (tengo que ir) |
|
Balio: zenbat balio du (¿Cuánto cuesta, vale?) |
|
Nahi: zer nahi duzu (¿qué quieres?); idatzi nahi dut (quiero escribir). |
Va acompañado del auxiliar izan:
Bizi: Santurtzin bizi naiz (vivo en Santurtzi) |
ARI IZAN
Igerian ari naiz (estoy nadando) |
|
Musean ari izan naiz (he estado jugando al mus) |
|
IKorrika ari nintzen (estaba corriendo) |
|
Idazten ari izan nintzen (estuve escribiendo). |
Van con el izan o con el ukan, dependiendo del verbo que les acompañen (transitivo o intransitivo):
Ahal |
- Joan ahal naiz (puedo ir)
- Egin ahal dut (puedo hacer)
Ezin |
- Ezin naiz joan (no puedo ir)
- Ezin dut egin (no puedo hacer).
IRAGANA
Necesitaba, vivía, quería:
verbo más auxiliar en pasado. |
- Behar nuen (necesitaba)
- Egin behar nuen (tenía que hacer),
- Bizi nintzen (vivía)
He necesitado, he vivido, he querido:
Verbo, más IZAN, más auxiliar de presente. |
- Behar izan dut (he necesitado)
- Bizi izan naiz (he vivido)
Necesité, viví, quise
Verbo, más IZAN, más auxiliar de pasado. |
- Behar izan nuen (necesité)
- Bizi izan nintzen (viví)
- Nahi izan nuen (quise)
GEROALDIA
Verbo, más IZANGO, más auxiliar de presente. |
- Behar izango dut (necesitaré)
- Bizi izango naiz (viviré)
BESTE ADITZ BATZUK
Otros verbos que funcionan con este esquema:
- Nahiago izan
- Merezi izan
- Maite izan
- Uste izan
2.1. Aditz konposatuak. Ariketak
3. Baldintza hipotetikoa
- Aditz nagusiari -KO marka ezartzen zaio beti
- Laguntzaile bereziak erabiltzen dira, bai baldintzan, baita ondorioan ere:
NOR | NOR-NORI | NOR-NORK | NORK ZER NORI |
Banintz Bahintz Balitz Bagina Bazina Bazinate Balira |
Balitzait (balitzaizkit) Balitzaik/n (balitzaizkik/n) Balitzaio (balitzaizkio) Balitzaigu (balitzaizkigu) Balitzaizu (balitzaizkizu) Balitzaizue (balitzaizkizue) Balitzaie (balitzaizkie) |
Banu (banitu) Bahu (bahitu) Balu (balitu) Bagenu (bagenitu) Bazenu (bazenitu) Bazenute (bazenituzte) Balute (balituzte) |
Bani (zki) T Bahi (zki) K/N Bali (zki) O Bageni (zki) GU Bazeni (zki) ZU Bazeni (zki) ZUE te Bali (zki) E te |
Adibideak:
- Kiniela asmatuko banu = Si (yo) acertara o acertase la quiniela
- Atsegina (izango) bazina = Si (tú) fueras o fueses agradable
- Gaurko partidua irabaziko balute= Si ganaran o ganasen el partido
utziko balidate = Si me dejaran o dejasen el libro - Dirua banu = Si (yo) tuviera o tuviese dinero
NOR | NOR NORI | NOR NORK | NORK ZER NORI |
nintzateke hintzateke litzateke ginateke zinateke zinatekete lirateke |
litzaidake (litzaizkidake) litzaiake/litzainake (litzaizkiake/litzaizkinake) litzaioke (litzaizkioke) litzaiguke (litzaizkiguke) litzaizuke (litzaizkizuke) litzaizueke (litzaizkizueke) litzaieke (litzaizkieke) |
nuke (nituzke) huke (hituzke) luke (lituzke) genuke (genituzke) zenuke (zenituzke) zenukete (zenituzkete) lukete (lituzkete) |
Ni (zki) DA ke Hi (zki) A/NA ke Li (zki) O ke Geni (zki) GU ke Zeni (zki) ZU ke Zeni (zki) ZUE ke te Li (zki) E ke te |
Adibideak:
- Kiniela asmatuko banu, lagunekin ospatuko nuke = Si (yo) acertara o acertase la quiniela, lo celebraría con los amigos
- Atsegina (izango) bazina, hobeto biziko zinateke = Si fueras o fueses agradable, vivirías mejor
- Gaurko partidua irabaziko balute, lehenak izango lirateke sailkapenean = Si ganaran o ganasen el partido, serían los primeros
- Liburua utziko balidate, eskertuko nieke = Sime dejaran o dejasen el libro, se lo agradecería
- Dirua banu, motor bat erosiko nizuke = Si (yo) tuviera o tuviese dinero, compraría una moto
- Kafe bat hartuko nuke = (yo) tomaría un café
- Lagunduko zenidake hau egiten? = ¿Me ayudarías a hacer esto?
- Ederki egongo ginateke orain hondartzan = estaríamos muy bien ahora en la playa