Aditzak

Gunea: Santurtziko Udal Euskaltegia
Ikastaroa: B2 maila
Liburua: Aditzak
Nork inprimatua: Gonbidatua
Data: Saturday, 2024(e)ko Aprilren 20(e)an, 00:21(e)tan

Deskribapena

Hemen aditzak lantzeko teoria eta praktika izango duzu

2. Aditz konposatuak

Hay algunos verbos en euskera que están formados de más de una palabra (NAHI IZAN; BEHAR IZAN... y tienen una forma especial de conjugarse. A continuación vamos a ver los que nos saldrán con más frecuencia, pero ten en cuenta que son muchos más.

 

BEHAR IZAN (necesitar, tener que)

NAHI IZAN (querer)

BALIO IZAN (valer, costar)

AHAL IZAN (poder)

EZIN IZAN (no poder)

BIZI IZAN (vivir)

ORAINALDIA

Van acompañados del auxiliar ukan:

 

Behar: zer behar duzu? (¿Qué necesitas); joan behar dut (tengo que ir)

Balio: zenbat balio du (¿Cuánto cuesta, vale?)

Nahi: zer nahi duzu (¿qué quieres?); idatzi nahi dut (quiero escribir).


Va acompañado del auxiliar izan:

 

Bizi: Santurtzin bizi naiz (vivo en Santurtzi)

 ARI IZAN

Igerian ari naiz (estoy nadando)

Musean ari izan naiz (he estado jugando al mus)

IKorrika ari nintzen (estaba corriendo)

Idazten ari izan nintzen (estuve escribiendo).

 

Van con el izan o con el ukan, dependiendo del verbo que les acompañen (transitivo o intransitivo):

 

Ahal

  • Joan ahal naiz (puedo ir)
  • Egin ahal dut (puedo hacer)

Ezin

  •  Ezin naiz joan (no puedo ir)
  • Ezin dut egin (no puedo hacer).

IRAGANA

Necesitaba, vivía, quería:

 

verbo más auxiliar en pasado.

  • Behar nuen (necesitaba)
  • Egin behar nuen (tenía que hacer),
  • Bizi nintzen (vivía)

He necesitado, he vivido, he querido:

 

Verbo, más IZAN, más auxiliar de presente.

  • Behar izan dut (he necesitado)
  • Bizi izan naiz (he vivido)

Necesité, viví, quise

 

Verbo, más IZAN, más auxiliar de pasado.

 

  • Behar izan nuen (necesité)
  • Bizi izan nintzen (viví)
  • Nahi izan nuen (quise)

GEROALDIA

Verbo, más IZANGO, más auxiliar de presente.

  • Behar izango dut (necesitaré)
  • Bizi izango naiz (viviré)

BESTE ADITZ BATZUK

 

Otros verbos que funcionan con este esquema:

  • Nahiago izan
  • Merezi izan
  • Maite izan
  • Uste izan

2.1. Aditz konposatuak. Ariketak

3. Baldintza hipotetikoa

ALEGIAZKO BALDINTZA(condicional hipotético)

Baldintza mota honetan:
  • Aditz nagusiari -KO marka ezartzen zaio beti
  • Laguntzaile bereziak erabiltzen dira, bai baldintzan, baita ondorioan ere:
BALDINTZA

NOR NOR-NORI NOR-NORK NORK ZER NORI
Banintz
Bahintz
Balitz
Bagina
Bazina
Bazinate
Balira
Balitzait (balitzaizkit)
Balitzaik/n (balitzaizkik/n)
Balitzaio (balitzaizkio)
Balitzaigu (balitzaizkigu)
Balitzaizu (balitzaizkizu)
Balitzaizue (balitzaizkizue)
Balitzaie (balitzaizkie)
Banu (banitu)
Bahu (bahitu)
Balu (balitu)
Bagenu (bagenitu)
Bazenu (bazenitu)
Bazenute (bazenituzte)
Balute (balituzte)
Bani (zki) T
Bahi (zki) K/N
Bali (zki) O
Bageni (zki) GU
Bazeni (zki) ZU
Bazeni (zki) ZUE te
Bali (zki) E te

Adibideak:
  • Kiniela asmatuko banu = Si (yo) acertara o acertase la quiniela
  • Atsegina (izango) bazina = Si (tú) fueras o fueses agradable
  • Gaurko partidua irabaziko balute= Si ganaran o ganasen el partido
  • utziko balidate = Si me dejaran o dejasen el libro
  • Dirua banu = Si (yo) tuviera o tuviese dinero
ONDORIOA

NOR NOR NORI NOR NORK NORK ZER NORI
nintzateke
hintzateke
litzateke
ginateke
zinateke
zinatekete
lirateke
litzaidake (litzaizkidake)
litzaiake/litzainake (litzaizkiake/litzaizkinake)
litzaioke (litzaizkioke)
litzaiguke (litzaizkiguke)
litzaizuke (litzaizkizuke)
litzaizueke (litzaizkizueke)
litzaieke (litzaizkieke)
nuke (nituzke)
huke (hituzke)
luke (lituzke)
genuke (genituzke)
zenuke (zenituzke)
zenukete (zenituzkete)
lukete (lituzkete)
Ni (zki) DA ke
Hi (zki) A/NA ke
Li (zki) O ke
Geni (zki) GU ke
Zeni (zki) ZU ke
Zeni (zki) ZUE ke te
Li (zki) E ke te

Adibideak:
  • Kiniela asmatuko banu, lagunekin ospatuko nuke = Si (yo) acertara o acertase la quiniela, lo celebraría con los amigos
  • Atsegina (izango) bazina, hobeto biziko zinateke = Si fueras o fueses agradable, vivirías mejor
  • Gaurko partidua irabaziko balute, lehenak izango lirateke sailkapenean = Si ganaran o ganasen el partido, serían los primeros
  • Liburua utziko balidate, eskertuko nieke = Sime dejaran o dejasen el libro, se lo agradecería
  • Dirua banu, motor bat erosiko nizuke = Si (yo) tuviera o tuviese dinero, compraría una moto
  • Kafe bat hartuko nuke = (yo) tomaría un café
  • Lagunduko zenidake hau egiten? = ¿Me ayudarías a hacer esto?
  • Ederki egongo ginateke orain hondartzan = estaríamos muy bien ahora en la playa